Zalecenia w opiece pielęgniarskiej w psychiatrii i leczeniu uzależnień
Damian Czarnecki
Konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa psychiatrycznego
Bydgoszcz 03.04.2020r.
Bieżące i wybrane zalecenia w opiece pielęgniarskiej w psychiatrii i leczeniu uzależnień (dostępne linki należy kopiować i wklejać w wyszukiwarkę internetową).
1. Należy śledzić nowe wytyczne w zapobieganiu zakażeniu i postępowaniu z chorym z COVID-19 (strony rządowe oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS)).
2. Należy tworzyć na bazie wytycznych rządowych i Głównego Inspektoratu Sanitarnego procedury i algorytmy działań, w tym opierać na zatwierdzonych przez Departament Pielęgniarek i Położnych, GIS, towarzystwa naukowe wytycznych.
3. Pacjent podejrzany (patrz normy kwalifikacji COVID-19 – załącznik D) o zakażenie wymaga izolacji z zachowaniem procedur reżimu sanitarnego według zaleceń GIS.
4. W chwili potwierdzenia zakażenia COVID-19 pacjent jest przekazywany do szpitala wyznaczonego do opieki nad pacjentami z COVID-19 (procedury zgodne z wytycznymi GIS, (przydatny link: https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/228368,jakie-sa-zasady-postepowania-z-pacjentem-z-podejrzeniem-zakazenia-sars-cov-2).
5. Podczas opieki nad pacjentem unieruchomionym z przyczyn zawartych w Ustawie o ochronie zdrowia psychicznego i gdy istnieje jednocześnie ryzyko zakażenia COVID-19, należy zachowywać procedury wynikające z Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie stosowania przymusu bezpośredniego wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi i ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: (w Rozporządzeniu jest zapis: § 4. 1. Ocenę stanu fizycznego osoby z zaburzeniami psychicznymi unieruchomionej lub izolowanej przeprowadza się w ramach kontroli, o której mowa w art. 18a ust. 3 ustawy. Ocena ta obejmuje informacje dotyczące zachowania, w tym przyjęcia posiłku oraz płynu, snu, a także parametrów wskazanych do oceny na podstawie decyzji lekarza nadzorującego lub kierującego akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych.
W ustawie jest zapis: art.18a. 3. Stan fizyczny osoby z zaburzeniami psychicznymi unieruchomionej lub izolowanej kontroluje pielęgniarka nie rzadziej niż co 15 minut, również w czasie snu tej osoby.)
– nadrzędnym i wiążącym dokumentem jest Ustawa, jednakże w obecnej sytuacji epidemiologicznej proszę w każdym przypadku pacjenta unieruchomionego konsultować się z lekarzem nadzorującym/prowadzącym celem ustalenia zakresu oceny parametrów życiowych.
oraz zachować reżim sanitarny zgodny z aktualnymi wytycznymi, w tym wytycznymi szpitali odnośnie zabezpieczenia pacjenta i personelu przed zakażeniem COVID-19 (załącznik D).
6. Po zastosowaniu pasów do unieruchomienia pacjenta z COVID-19, może rodzić się pytanie jak je dezynfekować. Pasy po użyciu powinno się oddawać do profesjonalnej pralni. Po użyciu u pacjenta z COVID-19 należy pasy włożyć do czerwonego worka ze specjalnym oznakowaniem do wiadomości pralni (COVID-19). Oznacza, to że oddziały powinny posiadać kilka zestawów pasów.
Z uwagi na konieczność dezynfekcji pasów w specjalistycznych pralniach, konieczne jest używanie do unieruchomienia pacjentów pasów innych niż skórzane.
7. W opiece nad pacjentem bez logicznego kontaktu, bez wglądu, pacjentem pod wpływem środków psychoaktywnych oraz bez objawów klinicznych COVID-19 należy liczyć się z odroczonym wywiadem epidemiologicznym, sugeruję aby, w tym przypadku zachować wszelkie środki ostrożności sanitarnej (załącznik poniżej - Zalecenia dotyczące stosowania poszczególnych rodzajów środków ochrony indywidualnej (ŚOI) w kontekście COVID-19, z uwzględnieniem warunków, personelu i zakresu podejmowanych czynności) (załącznik C i D) (proszę aktualizować wytyczne, gdyż często się zmieniają) oraz starać się umieścić takiego pacjenta w separatce, wyznaczyć śluzy, z przydzielonym personelem tylko do opieki nad nim z zastosowaniem ŚOI, do czasu uzyskania logicznej informacji w wywiadzie epidemiologicznym, dalsze postępowanie zgodne z ogólnie przyjętymi wytycznymi w zakresie podejrzenia i prewencji COVID-19. Kontrolować parametry życiowe pacjenta celem oceny objawów klinicznych COVID-19 (przydatny link: https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/228368,jakie-sa-zasady-postepowania-z-pacjentem-z-podejrzeniem-zakazenia-sars-cov-2) (patrz załącznik C i D oraz pkt 8). Gdy pacjent wymaga przekazania do szpitala jednoimiennego sugeruje się wcześniejsze telefoniczne uzgodnienie przyjęcia z kierownictwem jednostki przyjmującej pacjenta, aby uniknąć nieporozumień.
8. W opiece środowiskowej psychiatrycznej, np. przy konieczności podania leków depot, gdzie wymagany jest kontakt z pacjentem można stosować zalecenia Głównego Inspektoratu Sanitarnego dla POZ (załącznik E oraz przydatne linki: http://adst.mp.pl/s/www/covid19/wizyta+domowa_COVID19.pdf
https://klrwp.pl/strona/645/koronawirus-schemat-postepowania/pl).
Należy, podanie leku konsultować z lekarzem, gdyż w przypadku podania leków depot, jakakolwiek infekcja (nie tylko COVID-19) może być przeciwskazaniem do iniekcji. Proszę zgodnie z ogólnymi zaleceniami rządowymi i GIS w porozumieniu z pacjentem prowadzić działania w ramach telemedycyny (telefonicznie, skype).
9. Jeśli szpitale psychiatryczne, postanowiłyby wydzielać w kompleksie szpitalnym „oddziały przyjęciowe”, w których pacjenci w chwili przyjęcia nie mają przesłanek do przekazania ich do szpitala jednoimiennego zakaźnego, a zarazem mogą być tam obserwowani pod kątem COVID-19 a następnie po obserwacji przekazani do oddziałów docelowych w kompleksie szpitalnym, należy brać pod uwagę zastrzeżenia:
- w wywiadzie epidemiologicznym nie ma informacji, że pacjent mógł mieć kontakt z osobą zakażoną lub podejrzaną o zakażenie (zgodnie z definicją przypadku WHO/GIS);
- żaden z pacjentów nie ma (nie miał w czasie pobytu) objawów wskazujących na możliwy przypadek COVID-19, szczególnie takich, których etiologii nie da się jednoznacznie ustalić;
- na oddział nie były w tym czasie przyjmowane nowe osoby z zewnątrz;
- nie było działań PSSE/WSSE w kierunku pacjentów na oddziale lub personelu.
Powyższe przesłanki nie dają gwarancji, że infekcja nie zostanie zawleczona do innych jednostek szpitala (w drodze pacjent-pacjent czy personel-pacjent).
Jeśli zostałyby organizowane tego typu oddziały, sugeruję aby w tych jednostkach „przyjęciowych” zapewnić obsadę pielęgniarską, jak w oddziałach psychiatrycznych (co najmniej wskaźnik 0,5). Warto zabiegać aby personel szczególnie tych oddziałów i izb przyjęć bezwzględnie był wyposażony w niezbędne w zapobieganiu zakażeniom COVID-19 środki ochrony osobistej. Należy śledzić zmieniające się dynamicznie zalecenia rządowe, GIS i zmiany legislacyjne, które ukierunkowują nasze decyzje organizacyjne i kliniczne.
10. W oddziałach prowadzić działania edukacyjne w zakresie zapobiegania epidemii (np. mycie rąk, higiena codzienna i kontakt z innymi, higiena palenia tytoniu) i wspierające (rozmowa, treningi relaksacyjne, muzykoterapia, biblioterapia) pacjentów oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień (materiał pomocniczy – poniższe linki, załącznik A i B, tylko do użytku personelu medycznego).
11. Szczególnie należy zwrócić uwagę na możliwość kontaktu pacjenta z rodziną poprzez internet, telefonicznie.
Przydatne linki:
Link1: strona główna Głównego Inspektoratu Sanitarnego
Link2: lista stacji epidemiologiczno-sanitarnych
Link3: Wytyczne postępowania dla pielęgniarek mających kontakt z osobą zakażoną sars-cov-2
file:///C:/Users/Damian/Downloads/wytyczne_dla_pielęgniarek%20(1).pdf
Link4: Algorytm postępowania diagnostycznego w przypadku osób zakażonych/podejrzanych o zakażenie 2019-nCoV od dnia 05.03.2020
Link5: zagrożenie kryzysem
https://www.mp.pl/kurier/230673,zagrozeni-kryzysem-psychicznym
Link6: informacje Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
https://psychiatria.org.pl/aktualnosci,tekst,390,psychiatria_covid_19_wazne_materialy
Link7: Zalecenia opracowane pod patronatem Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej.
https://www.mp.pl/covid19/zalecenia/230766,zalecenia-dot-wizyt-domowych-w-czasie-zagrozenia-covid-19
Link8: prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej u pacjentów z podejrzeniem lub rozpoznaniem COVID-19
Link9: Zalecenia PTEiLChZ i Konsultanta Krajowego w dziedzinie chorób zakaźnych dotyczące postępowania z chorymi zakażonymi SARS-CoV-2, którzy nie wymagają hospitalizacji
Link10: Zalecenia konsultanta krajowego ds. chorób zakaźnych i Prezesa PTEILCHZ
Link11: Wymagania odnośnie oznakowania i transportu próbek do badań laboratoryjnych w kierunku covid-19 (sars-cov-2)
Link12: stosowanie masek ochronnych wytyczne WHO
Załącznik A
Źródło: https://www.mhe-sme.org/covid-19/
Koronawirus: 8 sposobów dbania o zdrowie psychiczne
Mental Health Europe pragnie przypomnieć, że dbanie o zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak dbanie o zdrowie fizyczne. Dobre zdrowie psychiczne i pozytywne samopoczucie mogą pomóc lepiej poradzić sobie z zagrożeniem COVID-19 i niepewnością, która się z tym wiąże.
Istnieje wiele sposobów na zachowanie poczucia kontroli w celu złagodzenia lęku przed koronawirusem:
1. Szukaj dokładnych informacji z legalnych źródeł
Ogranicz się do czytania informacji tylko z oficjalnych źródeł, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Komisja Europejska lub wiarygodne źródła krajowe. Te wiarygodne źródła informacji mają kluczowe znaczenie dla uniknięcia strachu i paniki. Niesprawdzone wiadomości mogą wprowadzać w błąd.
Zobacz pytania i odpowiedzi WHO dotyczące zdrowia psychicznego podczas COVID-19:
https://twitter.com/WHO/status/1237372330696798208?s=20
2. Ogranicz ciągłe sprawdzanie wiadomości na temat COVID-19
Staraj się unikać nadmiernej ekspozycji na media. Ciągłe monitorowanie nowych wiadomości i kanałów społecznościowych na temat COVID-19 może nasilać uczucie niepokoju. Rozważ wyłączenie automatycznych powiadomień i przerwę od wiadomości. Ustalenie granic ilości wiadomości, które czytasz, oglądasz lub słuchasz, pozwoli Ci skupić się na swoim życiu i działaniach, nad którymi masz kontrolę, zamiast zastanawiać się „co, jeśli?”.
WHO zaleca poszukiwanie informacji opartych na dowodach/fakty, a nie przypuszczenia, głównie w celu podjęcia praktycznych kroków w celu przygotowania planów i ochrony siebie i bliskich.
Przeczytaj uwagi WHO na temat zdrowia psychicznego podczas epidemii COVID-19:
https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
3. Dbaj o siebie
Samoopieka w następstwie epidemii koronawirusa obejmuje skupienie się na rzeczach, które możesz kontrolować (na przykład dbanie o higienę), a nie na tych, których nie możesz (zatrzymanie wirusa). Tam, gdzie to możliwe, utrzymuj codzienną rutynę i normalne czynności: jedz zdrowe posiłki, śpij i rób rzeczy, które lubisz. Zastanów się nad stworzeniem codziennej rutyny, w której priorytetem będzie twoje samopoczucie i pozytywne zdrowie psychiczne. Zajęcia, takie jak spacer (jeśli nie jest w danym obszarze zabroniony i tam gdzie nie ma skupisk ludzkich), medytacja lub ćwiczenia, mogą pomóc ci się zrelaksować i pozytywnie wpłyną na twoje myśli i emocje. Zaleca się, aby postrzegać trudną sytuację, jako szansę, która może przynieść korzyści, takie jak wreszcie nadrobienie zaległości w spaniu.
Szczególnie ważne jest, aby pracownicy opieki zdrowotnej dbali o swoje podstawowe potrzeby i zapewniali dobry odpoczynek między zmianami, z powodu godzin nadliczbowych lub przeciążenia pracą w czasie kryzysu.
Przeczytaj porady Mental Health Foundation dotyczące zachowania zdrowia psychicznego podczas epidemii COVID-19:
https://mentalhealth.org.uk/publications/looking-after-your-mental-health-during-coronavirus-outbreak
4. Wspieraj ludzi wokół siebie
Dzięki utrzymaniu kontaktu (przez media społecznościowe, telefon, skype itp.) z przyjaciółmi i rodziną, możesz złagodzić stres spowodowany przez COVID-19. Omówienie w gronie domowników, swoich obaw i uczuć może pomóc ci znaleźć sposoby radzenia sobie z wyzwaniami. Otrzymywanie wsparcia i opieki od innych może przynieść poczucie komfortu i stabilności. Pomoc innym ludziom w potrzebie i wsparcie kogoś, kto może czuć się samotny lub zaniepokojony, może przynieść korzyści zarówno osobie otrzymującej wsparcie, jak i pomocnikowi.
Wiele osób może również zastanawiać się, co zrobić, jeśli zostaną poddane kwarantannie. Chociaż izolacja może wydawać się zniechęcająca, pamiętaj, że jest to tylko tymczasowe i że wciąż istnieje wiele sposobów regularnego łączenia się z innymi cyfrowo.
Przeczytaj uwagi ECDC dotyczące środków zdystansowania społecznego w odpowiedzi na epidemię COVID-19:
https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/considerations-relating-social-distancing-measures-response-covid-19-epidemic
5. Zachowaj poczucie nadziei i pozytywnego myślenia
Spróbuj skupić się na rzeczach pozytywnych w twoim życiu. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca znalezienie okazji do poszukiwania wzmocnienia poprzez sprawozdania, pozytywne historie i pozytywne zdjęcia, osób z lokalnej społeczności, które doświadczyły nowego koronawirusa.
Jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, słowa mają znaczenie. Wskazówki, jak zachować ostrożność, rozmawiając o zdrowiu psychicznym:
https://www.mhe-sme.org/infographicwordsmatter/
6. Akceptuj swoje uczucia
W obecnej sytuacji możesz czuć się przytłoczony, zestresowany, niespokojny lub zdenerwowany wśród wielu innych reakcji emocjonalnych. Daj sobie czas na zauważenie i wyrażenie swoich uczuć. Może to polegać na zapisaniu ich w dzienniku, rozmowie z innymi, zrobieniu czegoś kreatywnego lub ćwiczeniu medytacji.
7. Poświęć trochę czasu na rozmowę ze swoimi dziećmi na temat epidemii COVID-19
Równie ważne jest, aby pomóc dzieciom radzić sobie ze stresem i chronić je przed paniką. Odpowiedz na pytania i podziel się faktami na temat COVID-19 w sposób zrozumiały dla dzieci. Wspieraj dziecko i reaguj na reakcje dziecka, słuchaj jego obaw i udzielaj mu dodatkowej opieki, uwagi i wsparcia. Zapewnij swoje dzieci, że są bezpieczne. Poinformuj dziecko, że jest OK, jeśli czuje się zdenerwowane. Podziel się z nim tym, jak radzisz sobie ze stresem, aby mogło nauczyć się, jak sobie poradzić (tabela niżej).
8. Poproś o profesjonalne wsparcie
Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi ochrony i zapobiegania dostarczanymi przez wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia. Jeśli to wszystko nie pomoże, rozważ skorzystanie z pomocy profesjonalnego doradcy lub współpracowników. Wsparcie wzajemne jest zazwyczaj organizowane na szczeblu lokalnym lub krajowym, dlatego najlepiej rozpocząć wyszukiwanie od osób z Twojej okolicy, aby móc faktycznie porozmawiać z kimś (najlepiej poprzez e-mail, telefon, media społecznościowe), kto wie, co jest dostępne w zakresie wsparcia. Pomocne może być użycie takich terminów, jak „wzajemne wsparcie dla zdrowia psychicznego” lub „organizacje wsparcia zdrowia psychicznego” oraz użyj Twojej lokalizacji w wyszukiwarce internetowej, celem wyszukiwania wsparcia.
Kontaktuj się z profesjonalistami drogą telefoniczną i e-mailową.
|
Pomaganie dzieciom jak radzić sobie ze stresem podczas epidemii |
|
Dzieci mogą reagować na stres na różne sposoby Mogą być bardziej przywiązane do nas, niespokojne, wycofujące się, drażliwe lub pobudzone, może pojawić się moczenie nocne itp. Wspieraj dziecko w jego reakcjach, słuchaj ich trosk oraz okaż im swoją bliskość i uwagę. |
|
Dzieci potrzebują w tym czasie miłości i uwagi dorosłych w trudnych chwilach. Daj im dodatkowy czas i uwagę. Pamiętaj, aby słuchać swoich dzieci, mówić uprzejmie i utrzymywać zaufanie i bezpieczeństwo. Jeśli to możliwe, zapewnij dziecku możliwości zabawy i odpoczynku. |
|
Jeśli nie ma przeciwskazań epidemiologicznych staraj się trzymać dzieci blisko rodziców i rodziny i unikaj rozdzielania dzieci i ich opiekunów. Jeśli nastąpi separacja (np. hospitalizacja) zapewnij regularny kontakt (np. przez telefon), zapewnij poczucie bezpieczeństwa. |
|
Trzymaj się regularnych procedur i harmonogramów jeśli to możliwe lub pomóż w tworzeniu warunków adaptacji do nowego środowiska, i nowych zasad np. braku szkoły, nauka online. Bądź kreatywny i zapewniaj bezpieczeństwo w zabawie i odpoczynku. |
|
Podaj fakty dotyczące tego, co się wydarzyło, wyjaśnij, co jest, co dzieje się teraz i przekaż dzieciom jasne informacje o tym, jak zmniejszyć ryzyko zarażenia się tą chorobą, w słowach, które są zrozumiałe i dostosowane do wieku. Dostarczaj informację o tym, co może się zdarzyć, w sposób zapewniający spokój i pewność siebie (np. „członek rodziny i / lub dziecko może nie czuć się dobrze i wtedy może iść na jakiś czas do szpitala, żeby lekarze pomogli mu poczuć się lepiej”) |
|
Źródło: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/helping-children-cope-with-stress-print.pdf |
Załącznik B
Źródło: https://untobaccocontrol.org/kh/waterpipes/covid-19/
Zwiększone ryzyko zakażenia COVID-19 wśród palaczy
Występuje zwiększone ryzyko zakażenia COVID 19 u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi.
Zachęcaj palaczy do rzucenia palenia.
Rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych może również wynikać z niekontrolowanego, ręcznego przygotowania i przyjmowania narkotyków.
Poza tym, wydaje się, że osoby palące papierosy są szczególnie zagrożone ryzykiem infekcji. Na przykład uczestnicząc w życiu publicznymi osoba uzależniona od nikotyny np. po skorzystaniu z komunikacji publicznej, zapala papierosa bez wcześniejszego umycia rąk, zwiększa ryzyko zakażenia patogenami, ponieważ każde palenie papierosa wiąże się z dotykaniem ustnika i ust, co dodatkowo stwarza ryzyko przeniesienia patogenu na ludzi i otoczenie (przypis).
Piśmiennictwo:
Dye JAAdler KB Effects of cigarette smoke on epithelial cells of the respiratory tract. Thorax 1994;49825- 834
Sopori MLGoud NSKaplan AM Effect of tobacco smoke on the immune system. JH DeanAE LusterM Kimereds. Immunotoxicology and Immunopharmacology New York, NY Raven Press1994;413- 432. Google Scholar
Sopori MLKozak WSavage SM et al. Effect of nicotine on the immune system: possible regulation of immune responses by central and peripheral mechanisms. Psychoneuroendocrinology 1998;23189- 204
Tollerud DJClark JWBrown LM et al. The effects of cigarette smoking on T cell subsets: a population-based survey of healthy caucasians. Am Rev Respir Dis 1989;1391446- 1451
https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/coronavirus-dangerous-smokers/
Załącznik C
DEFINICJA PRZYPADKU NA POTRZEBY NADZORU NAD ZAKAŻENIAMI LUDZI NOWYM KORONAWIRUSEM SARS-CoV-2
(definicja z dnia 22.03.2020; GIS)
Kryteria kliniczne
Każda osoba, u której wystąpił
Grupa A. Kryteria wymagające dodatkowo spełnienia kryterium epidemiologicznego.
Co najmniej jeden z wymienionych objawów ostrej infekcji układu oddechowego:
– gorączka
– kaszel
– duszność
Grupa B. Kryteria niewymagające spełnienia kryterium epidemiologicznego
– osoba hospitalizowana z objawami ciężkiej infekcji układu oddechowego bez stwierdzenia innej etiologii w pełni wyjaśniającej obraz kliniczny
LUB
– osoba w nagłym stanie zagrożenia życia lub zdrowia z objawami niewydolności oddechowej
Kryteria laboratoryjne
Kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego:
– wykrycie kwasu nukleinowego SARS-CoV-2 z materiału klinicznego[1] potwierdzone badaniem molekularnym ukierunkowanym na inny obszar genomu wirusa[2].
Kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego:
Co najmniej jedno z następujących kryteriów:
– dodatni wynik molekularnego testu w kierunku obecności koronawirusów (pan-coronavirusRT-PCR)
– niejednoznaczny wynik badania wykrywającego kwas nukleinowyCOVID-19
Kryteria epidemiologiczne
Każda osoba, która w okresie 14 dni przed wystąpieniem objawów spełniała co najmniej jedno z następujących kryteriów:
· przebywała lub powróciła z obszaru, w którym występuje też lokalna lub o małym stopniu rozpowszechnienia transmisja COVID-19[3].
· miała bliski kontakt z osobą, u której stwierdzono zakażenie COVID-19 (kontakt z przypadkiem potwierdzonym lub prawdopodobnym). Jako bliski kontakt należy rozumieć:
· zamieszkiwanie z przypadkiem COVID-19,
· bezpośredni kontakt fizyczny z przypadkiem COVID-19 (np. podanie ręki),
· bezpośredni kontakt bez zabezpieczania z wydzielinami osoby z COVID-19 (np. dotykanie zużytej chusteczki higienicznej, narażenie na kaszel osoby chorej),
· przebywanie w bezpośredniej bliskości (twarzą w twarz) osoby chorej-przez dowolny czas
· przebywanie w odległości 2 metrów od przypadku COVID-19 przez czas dłuższy niż 15 minut w sytuacji każdej innej ekspozycji niewymienionej powyżej
· personel medyczny lub inna osoba bezpośrednio opiekująca się chorym z COVID-19 lub osoba pracująca w laboratorium bezpośrednio z próbkami osób z COVID-19 bez odpowiedniego zabezpieczania lub w przypadku gdy doszło do uszkodzenia stosowanych środków ochrony osobistej lub w przypadku stwierdzenia ich nieprawidłowego zastosowania ,
· kontakt na pokładzie samolotu i innych zbiorowych środków transportu obejmujący osoby zajmujące dwa miejsca (w każdym kierunku) od osoby z COVID-19, osoby towarzyszące w podróży lub sprawujące opiekę, członkowie załogi obsługujący sekcję, w której znajduje się chory (w przypadku ciężkich objawów u osoby z COVID-19 lub jej przemieszczania się za bliski kontakt należy uznać wszystkich pasażerów znajdujących się w sekcji lub na pokładzie środka transportu);
· uzyskanie informacji od odpowiednich służb, że miał miejsce kontakt z potwierdzonym przypadkiem.
· Czynni zawodowo przedstawiciele zawodów medycznych, mogący mieć kontakt z osobą zakażoną, podczas wykonywania obowiązków zawodowych, u których wystąpiły objawy infekcji układu oddechowego bez stwierdzenia innej etiologii w pełni wyjaśniającej obraz kliniczny.
Klasyfikacja przypadku
A Podejrzenie przypadku
Każda osoba spełniająca:
– kryterium kliniczne grupy A bez stwierdzenia innej etiologii w pełni wyjaśniającej obraz kliniczny oraz kryterium epidemiologiczne nr 1)
LUB
– spełniająca kryterium kliniczne grupy A oraz kryterium epidemiologiczne nr 2) lub 3)
LUB
– spełniająca kryterium kliniczne grupy B
B Przypadek prawdopodobny
Każda osoba spełniająca kryteria podejrzenia przypadku oraz kryteria laboratoryjne przypadku prawdopodobnego
C Przypadek potwierdzony
Każda osoba spełniająca kryteria laboratoryjne przypadku potwierdzonego
Uwaga: spełnienie kryteriów podejrzenia przypadku jest wskazaniem do przeprowadzenia diagnostyki laboratoryjnej.
[1] Próbki materiału klinicznego z dolnych dróg oddechowych (popłuczyny pęcherzykowo – oskrzelowe (BAL),bronchoaspirat, odkrztuszana plwocina) mają większą wartość diagnostyczną niż próbki z górnych dróg oddechowych (np. wymaz z nosogardła)
[2] Jeżeli to możliwe, należy wykonać sekwencjonowanie
[3]Informacje na temat obszarów z lokalną transmisją znajduje się w aktualnym dokumencie publikowanym przez WHO pod linkiem https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/ można s
Załączniki D:
Na podstawie tabeli, link:
|
Tabela 1. Zalecenia dotyczące stosowania poszczególnych rodzajów środków ochrony indywidualnej (ŚOI) w kontekście COVID-19, z uwzględnieniem warunków, personelu i zakresu podejmowanych czynności. |
|||
|
Warunki |
Personel/pacjenci |
Zakres podejmowanych czynności |
Rodzaj ŚOI lub środków ostrożności |
|
Placówki opieki zdrowotnej |
|||
|
Obiekty szpitalne |
|||
|
Sala pacjenta |
Personel medyczny |
Bezpośrednia opieka nad pacjentem z COVID-19 |
Maseczka chirurgiczna |
|
Procedury generujące aerozole wykonywane u pacjentów z COVID-19 |
Maska z filtrem N95 lub FFP2 lub odpowiednik Fartuch z długim rękawem |
||
|
Personel sprzątający |
Wejście na salę pacjentów z COVID-19 |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Odwiedzającyb |
Wejście na salę pacjentów z COVID-19 |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Inne obszary, w obrębie których odbywa się transport pacjenta (np. oddziały, korytarze) |
Cały personel, także personel medyczny |
Jakiekolwiek czynności niezwiązane z kontaktem z pacjentami z COVID-19 |
ŚOI niewymagane |
|
Triage |
Personel medyczny |
Wstępna ocena nie wymagająca bezpośredniego kontaktuc |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
Pacjenci z objawami z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
|
Pacjenci bez objawów z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
|
Laboratorium |
Analityk/laborant/technik |
Praca z materiałem pobranym z dróg oddechowych pacjenta |
Maseczka chirurgiczna |
|
Pomieszczenia administracyjne |
Cały personel, także personel medyczny |
Praca administracyjna, niezwiązana z kontaktem z pacjentami z COVID-19 |
ŚOI niewymagane |
|
Obiekty opieki ambulatoryjnej |
|||
|
Gabinet konsultacyjny |
Personel medyczny |
Badanie fizykalne pacjenta z objawami z dróg oddechowych |
Maseczka chirurgiczna |
|
Personel medyczny |
Badanie fizykalne pacjenta bez objawów z dróg oddechowych |
ŚOI zgodnie ze standardowymi zasadami dot. środków ostrożności i oceną ryzyka |
|
|
Pacjenci z objawami z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
Zaopatrz pacjenta w maseczkę chirurgiczną, jeśli ją toleruje. |
|
|
Pacjenci bez objawów z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
|
Personel sprzątający |
Po konsultacji pacjenta z objawami z dróg oddechowych i pomiędzy konsultacjami |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Poczekalnia |
Pacjenci z objawami z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
Zaopatrz pacjenta w maseczkę chirurgiczną, jeśli ją toleruje. |
|
Pacjenci bez objawów z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
|
Pomieszczenia administracyjne |
Cały personel, także personel medyczny |
Praca administracyjna |
ŚOI niewymagane |
|
Triage |
Personel medyczny |
Wstępna ocena nie wymagająca bezpośredniego kontaktuc |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
Pacjenci z objawami z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
|
Pacjenci bez objawów z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
|
Warunki pozaszpitalne / poza placówkami ochrony zdrowia |
|||
|
Dom |
Pacjenci z objawami z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
Opiekunowie |
Wejście do pokoju pacjenta, ale nie obejmujące bezpośredniej opieki lub pomocy |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Opiekunowie |
Bezpośrednia opieka nad pacjentem z COVID-19 w warunkach domowych lub kontakt z kałem, moczem lub wydzielinami takiego pacjenta |
Rękawiczki |
|
|
Personel medyczny |
Bezpośrednia opieka nad pacjentem z COVID-19 w warunkach domowych |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Przestrzeń publiczna (np. szkoły, centra handlowe, dworce kolejowe) |
Osoby bez objawów z dróg oddechowych |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
Punkty wejścia/wjazdu do kraju (przejścia graniczne itp.) |
|||
|
Pomieszczenia administracyjne |
Cały personel |
Jakiekolwiek |
ŚOI niewymagane |
|
Strefa oceny stanu zdrowia podróżnych |
Personel |
Ocena wstępna (pomiar temperatury ciała) niewymagający bezpośredniego kontaktuc |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
Personel |
Ocena pogłębiona (m.in. wywiad z podróżnymi z podwyższoną temperaturą ciała w kierunku objawów klinicznych sugerujących COVID-19 i analiza ich historii podróży) |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Personel sprzątający |
Sprzątanie obszaru, w którym badane są osoby z podwyższoną temperaturą ciała |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Czasowe izolatki |
Personel |
Wejście do strefy izolacji, ale niezwiązane z prowadzeniem bezpośredniej opieki |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
Personel, w tym personel medyczny |
Opieka nad pasażerem przewożonym do placówki ochrony zdrowia |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Personel sprzątający |
Sprzątanie obszaru czasowej izolacji |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Transport karetką lub inny transport medyczny |
Personel medyczny |
Transport pacjenta z podejrzeniem COVID-19 do ośrodka referencyjnego |
Maseczka chirurgiczna |
|
Kierowca |
Tylko prowadzenie pojazdu, jeżeli kabina kierowcy jest odseparowana od pacjenta z podejrzeniem COVID-19 |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
|
|
Pomoc przy przenoszeniu pacjenta z podejrzeniem COVID-19 |
Maseczka chirurgiczna |
||
|
Brak bezpośredniego kontaktu z pacjentem z podejrzeniem COVID-19, ale kabina kierowcy nie jest odseparowana od przedziału pacjenta |
Maseczka chirurgiczna |
||
|
Pacjent z podejrzeniem COVID-19 |
Transport do ośrodka referencyjnego |
Zaopatrz pacjenta w maseczkę chirurgiczną, jeśli ją toleruje |
|
|
Personel sprzątający |
Sprzątanie po transporcie pacjenta z podejrzeniem COVID-19 do ośrodka referencyjnego i pomiędzy transportami |
Maseczka chirurgiczna |
|
|
Zalecenia specjalne dot. zespołów szybkiego reagowania wspierających działania z zakresu zdrowia publicznegod |
|||
|
Warunki pozaszpitalne / poza placówkami ochrony zdrowia |
|||
|
Gdziekolwiek |
Członkowie zespołów szybkiego reagowania |
Wywiad z pacjentem z podejrzeniem lub potwierdzonym COVID-19 lub osobami z kontaktu |
ŚOI niewymagane, jeśli procedura odbywa się zdalnie (np. przez telefon lub wideokonferencję). |
|
Osobisty wywiad z pacjentem z podejrzeniem lub potwierdzonym COVID-19 niewymagający bezpośredniego kontaktu |
Maseczka chirurgiczna |
||
|
Osobisty wywiad z bezobjawowymi osobami z kontaktu z pacjentem z COVID-19 |
Zachowaj odległość co najmniej 1m. |
||
|
a Oprócz zastosowania odpowiednich ŚOI, należy pamiętać o częstej higienie rąk i higienie układu oddechowego. ŚOI po użyciu należy umieścić w odpowiednim pojemniku na odpady. Przed założeniem i po zdjęciu ŚOI należy przeprowadzić higienę rąk. |
|||
Opracowano na podstawie: Rational use of personal protective equipment for coronavirus disease 2019 (COVID-19), Interim guidance, Światowa Organizacja Zdrowia, luty 2020 r.